Latem, w wieku 87 lat zmarł dr Erazm Baran, lekarz specjalista medycyny sądowej, wieloletni pracownik naukowy krakowskiego Zakładu Medycyny Sądowej.

Erazm Baran początkowo nie planował kariery medyka sądowego. Kiedy w 1962 roku ukończył studia w krakowskiej Akademii Medycznej, podjął pracę w sanepidzie, kontynuując równocześnie studia, tym razem na Wydziale Prawa UJ, gdzie w 1966 roku uzyskał absolutorium. Od początku jednak jego celem była działalność naukowa. W Towarzystwie Rozwoju Rodziny, które wtedy nosiło jeszcze przedwojenną nazwę Towarzystwa Świadomego Macierzyństwa, prowadził badania związane z leczeniem niepłodności, a dotyczące zdolności plemników do zapłodnienia.

W 1963 roku rozpoczął pracę w krakowskim Zakładzie Medycyny Sądowej, którego kierownikiem był wtedy prof. Jan Kobiela. Początkowo kontynuował badania rozpoczęte w TŚM, których wyniki zostały opublikowane w 1969 roku, już w aspekcie sądowo-lekarskim.  Krótko wcześniej, bo w roku 1968, obronił pracę doktorską z serologii, która była wtedy najszybciej rozwijającym się, nowym działem medycyny sądowej. W tamtym okresie publikował po kilka prac rocznie, większość w „Archiwum Medycyny Sądowej”, uczestniczył także we wszystkich sądowo-lekarskich zjazdach i konferencjach naukowych. W jego dorobku znalazło się ponad sto publikacji w czasopismach specjalistycznych.

Początkowo zakres zainteresowań naukowych dr. Barana był bardzo szeroki – tanatologia, wypadkowość drogowa, toksykologia, identyfikacja narzędzi, ale od połowy lat 70. coraz więcej prac poświęcał orzecznictwu sądowo-lekarskiemu. Jego publikacje z tej tematyki są bardzo celne i rzeczowe, co zapewne wynika z szerokiego zakresu zainteresowań, a także ukończenia zarówno studiów medycznych, jak i prawniczych. Pozwoliło to na uzyskanie szerokiego wglądu w problematykę pomostowej nauki, jaką jest medycyna sądowa. Poczynając od poszczególnych zagadnień orzecznictwa sądowo-lekarskiego – poronienia pourazowe, inwalidztwo, choroba zagrażająca życiu i inne pojęcia kodeksowe dotyczące przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu. Kolejne publikacje dotykały coraz szerszych podstaw teorii opiniowania o uszczerbku na zdrowiu, ustalaniu związku przyczynowego i bardzo liczne poświęcone teorii błędu medycznego.

Jednym z ważniejszych zainteresowań naukowych dr. Erazma Barana była historia medycyny sądowej, której poświęcił liczne publikacje, od początku lat 80., aż do przejścia na emeryturę w roku 2004. Możemy wśród nich znaleźć biogramy medyków sądowych z całego przekroju czasowego funkcjonowania medycyny sądowej jako samodzielnej nauki, artykuły omawiające historię krakowskiej Katedry Medycyny Sądowej i polskich towarzystw sądowo-lekarskich, publikacje dotyczące udziału medyków sądowych w przedwojennych Zjazdach Lekarzy i Przyrodników Polskich oraz w sprawie katyńskiej, a także analizy najstarszych polskich publikacji lekarskich, zawierających wiedzę z zakresu medycyny sądowej.

W 1990 roku prowadził pierwsze w Polsce badania ofiar zbrodni stalinowskich – ekshumacje w Turzy koło Rzeszowa. Zdobyte wtedy doświadczenie i autorytet zaowocowały skierowaniem go do udziału w ekshumacjach katyńskich – w Katyniu, Charkowie i Miednoje. W latach 1995-2004 był redaktorem naczelnym „Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii”.

Wiedzę i zdobyte doświadczenie wykorzystywał, będąc przez dwie kadencje, w latach 1993-2001 przewodniczącym Okręgowego Sądu Lekarskiego przy OIL w Krakowie. 

Dr Erazm Baran miał duży wpływ na rozwój polskiej medycyny sądowej w latach 70., 80. i 90. W czasie dyskusji na zjazdach i konferencjach był autorytetem także dla osób z wyższymi stopniami naukowymi. Miał umiejętność stawiania celnych wniosków i dokonywania analiz skomplikowanych zagadnień orzeczniczych.

Tomasz Konopka

Od redakcji „GGL”: Doktor Erazm Baran był nie tylko przewodniczącym Okręgowego Sądu Lekarskiego. W II i III kadencji był również delegatem na Okręgowy Zjazd Lekarzy OIL, a w latach 2001-2005 delegatem na Krajowy Zjazd Lekarzy oraz sędzią Naczelnego Sądu Lekarskiego. Sądownictwo korporacyjne w Krakowie zawdzięcza Doktorowi kształt instytucjonalny oraz wysoką rangę.