Pilnym problemem związanym z pandemią SARS-2 CoV-2 jest produkcja szczepionek. Zespoły badawcze w firmach i uniwersytetach na całym świecie opracowują obecnie ponad 90 szczepionek przeciwko COVID-19. Naukowcy testują różne technologie, z których niektóre nie były wcześniej stosowane w licencjonowanej szczepionce. Co najmniej sześć grup zaczęło już wstrzykiwać preparaty ochotnikom podczas prób bezpieczeństwa; inni rozpoczęli badania na zwierzętach. W czasopiśmie „Nature”z 28 kwietnia 2020 r. omówiono ogólną sytuację w tej sprawie z graficznym przedstawieniem problemu (Even Callawy, The race for coronavirus vaccines: a graphical guide Eight ways in which scientists hope to provide immunity to SARS-CoV-2 – https://www.nature.com/articles/d41586-020-01221-y). W „Nature” zamieszczono także ciekawe graficzne opracowanie zasady funkcjonowania każdego typu szczepionki i graficzny przewodnik wyjaśniający zasady przygotowania szczepionek.

Wszystkie szczepionki mają na celu wystawienie organizmu na działanie antygenu, który nie wywoła choroby, ale wywoła odpowiedź immunologiczną. Może ona zablokować lub zabić wirusa w przypadku zarażenia. Przeciwko koronawirusowi wypróbowywanych jest co najmniej osiem rodzajów szczepionek i opierają się one na różnych wirusach lub częściach wirusów.

Co najmniej siedem zespołów opracowuje szczepionki przy użyciu samego wirusa, w osłabionej lub inaktywowanej formie. W ten sposób wytwarzanych jest wiele istniejących szczepionek, na przykład przeciwko odrze i polio, ale wymagają one szeroko zakrojonych testów bezpieczeństwa. Sinovac Biotech w Pekinie rozpoczął testowanie inaktywowanej wersji SARS-CoV-2 u ludzi.

Około 25 grup twierdzi, że pracuje nad szczepionkami przeciw wirusowym wektorom. Wirus, taki jak odra lub adenowirus, jest genetycznie modyfikowany, aby mógł wytwarzać białka koronawirusa w organizmie. Wirusy te są osłabione, więc nie mogą powodować chorób. Istnieją dwa typy: te, które nadal mogą się replikować w komórkach, i te, które nie mogą, ponieważ kluczowe geny zostały wyłączone.

Co najmniej 20 kolejnych zespołów dąży do zastosowania instrukcji genetycznych (w postaci DNA lub RNA) dla białka koronawirusa, które wywołuje odpowiedź immunologiczną. Kwas nukleinowy jest wstawiany do ludzkich komórek, które następnie wytwarzają kopie białka wirusa; większość tych szczepionek koduje białko kolca wirusa.

Wielu badaczy chce wstrzykiwać białka koronawirusa bezpośrednio do organizmu. Można również użyć fragmentów białek lub otoczek białkowych, które naśladują zewnętrzną warstwę koronawirusa.

Ponad 70% grup prowadzących badania nad szczepionkami pochodzi z firm przemysłowych lub prywatnych. Badania kliniczne rozpoczynają się od drobnych testów bezpieczeństwa na zwierzętach i ludziach, a następnie prowadzone są na znacznie większych próbach w celu ustalenia, czy szczepionka wywołuje odpowiedź immunologiczną. Naukowcy przyspieszają działanie i mają nadzieję, że szczepionka będzie gotowa za 18 miesięcy.

T. Thanh Le et al. Nature Rev. Drug. Disc. http://doi.org/ggrnbr (2020).

(opr. Janusz Legutko)