Książka poświęcona pracy lekarzy na wyprawach wysokogórskich, począwszy od prawdopodobnie pierwszego polskiego lekarza wyprawy himalajskiej dr. Jerzego Hajdukiewicza (Dhaulagiri, 1958) opowiada w większości o roli lekarzy w „złotych latach” polskiego himalaizmu, latach, w których Polacy dokonywali w wysokich górach rzeczy wielkich. Wytyczali nowe drogi i dokonywali pierwszych zimowych wejść na ośmiotysięczniki.

Wówczas we wszystkich wyprawach uczestniczyli lekarze. Obecnie, ze względu na łatwość komunikacji, mniejszą liczebność wypraw coraz więcej z nich udaje się w góry wysokie bez lekarza. Czy słusznie? Po lekturze tej książki każdy sam odpowie sobie na to pytanie. Opisany jest tutaj kawał historii polskiej medycyny wysokogórskiej, są opowieści o wielu wspaniałych ludziach, którzy tę historię tworzyli. Autorzy wykorzystali nie tylko wspomnienia uczestników wypraw himalajskich o lekarzach i ich pracy na wyprawach. Znajdzie czytelnik w tej książce także wspomnienia samych lekarzy. Nie brakuje także informacji z zakresu medycyny wysokogórskiej, a także o tym, jak lekarze wtedy – a było to w większości ponad 20, a nawet 30 lat temu – radzili sobie z problemami zdrowotnymi uczestników wypraw. A tych problemów nie brakowało. Choroba wysokościowa, niska temperatura, odmrożenia, urazy i szereg innych zachorowań, z którymi musieli sobie radzić lekarze odległych nieraz od tych problemów specjalizacji. Osobnym problemem było leczenie „tubylców”, którzy od rana tłumnie stawiali się pod bazą po niejednokrotnie kilkudniowym marszu.

Znajdziemy tu wzmianki o „największych” lekarzach wyprawowych, takich jak profesor Lech Korniszewski, ale także i o szeregu innych naszych kolegach, którzy sprawdzili się w ekstremalnych warunkach wyprawy himalajskiej, wykazując się nie tylko wiedzą medyczną, lecz także tym „czymś”, co sprawiało, że mogli w tych wyprawach być przydatni nie tylko jako lekarze. Znajdziemy tutaj również liczne wzmianki o kolegach z naszej Izby, takich jak Robert Janik, Józef Janczy, Roman Mazik, Emil Staszków i wielu innych.

Po raz pierwszy dostrzeżono i doceniono w formie osobnego opracowania rolę lekarzy na wyprawach himalajskich. Autorzy książki – nie lekarze, zwracają uwagę także na to, że rola lekarzy na tych wyprawach była „urzędowo” niedoceniana. Że tam, gdzie medale dostawali inni, o „bohaterach drugiego planu” zapominano. A zatem nie jest to zwykłe „malkontenctwo” lekarzy i poczucie, które wszyscy znamy – tym razem problem podnoszą ludzie „z zewnątrz”.

Ale odsyłam Państwa do książki napisanej barwnym językiem, bez opisów wspinaczek, wbijania haków i dłużyzn. Serdecznie polecam nie tylko tym, którzy interesują się himalaizmem, ale wszystkim Koleżankom i Kolegom.

Jerzy Friediger

Wojciech Fusek, Jerzy Porębski, „Lekarze w górach. Bohaterowie drugiego planu”, Wydawnictwo Agora, Warszawa 2020, str. 340.