Już po raz piętnasty, w dniach 8-10 września 2022 roku, odbyły się Krakowskie Dni Dializoterapii im. Profesora Olgierda Smoleńskiego,którychorganizatorem była Fundacja Amicus Renis. To niezwykłe spotkanie lekarzy nefrologów – ale także innych specjalności – oraz pielęgniarek dializacyjnych, dietetyków, psychologów, techników i fizjoterapeutów, podczas którego dyskutowano o współczesnych problemach nefrologii, dializoterapii i transplantologii.
Uwagę skupiono na współchorobowości towarzyszącej pacjentom z przewlekłą i schyłkową niewydolnością nerek oraz różnych aspektach wielopłaszczyznowych rozwiązań skutecznego wsparcia, a to w ramach opieki koordynowanej, opieki psychologicznej czy też rehabilitacji. Atmosfera spotkania była wspaniała, o czym świadczyły niekończące się dyskusje w trakcie wystąpień na salach wykładowych i w kuluarach. Po przerwie spowodowanej pandemią COVID-19 wszyscy byli spragnieni tych rozmów, a o znaczeniu osobistego kontaktu niech świadczy prawie 450 bezpośrednich uczestników i około 400 biorących udział online.
Konferencji pod patronatem Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego honorowo przewodniczył profesor Bolesław Rutkowski (Gdańsk), wielce zasłużony dla rozwoju polskiej nefrologii i dializoterapii, który dokonał oficjalnego otwarcia sympozjum. Zgromadzonych powitała też dr Ewa Benedyk-Lorens (Kraków). Program naukowy XV KKD obejmował 20 sesji, w których wzięło udział 93 wykładowców. Tematy dotyczyły różnorodnych zagadnień, z jakimi spotykają się lekarze i pielęgniarki w codziennej praktyce klinicznej w oddziałach nefrologii, stacjach dializ, poradniach nefrologicznych, a także w gabinetach osób kierujących tymi jednostkami. Nie sposób omówić je wszystkie. Na te, które cieszyły się szczególnym zainteresowaniem, pozwolę sobie zwrócić Państwa uwagę.
Prof. Michał Nowicki (Łódź) i prof. Maria Kózka (Kraków) podjęli temat wypalenia zawodowego, które coraz częściej dotyka lekarzy i pielęgniarki, a wynika z doświadczania chronicznego stresu w środowisku pracy i dotyczy najczęściej zawodów, które wymagają bliskiego kontaktu interpersonalnego oraz zaangażowania emocjonalnego. Wieloletni kontakt z tymi samymi pacjentami, osobami przewlekle chorymi, powtarzalność procedur, presja czasu, praca zmianowa, niedostateczny wypoczynek to czynniki sprzyjające wypaleniu zawodowemu zespołów dializacyjnych. Podjęcie działań zapobiegawczych jest więc wyzwaniem ważnym.
Kolejny temat – dostęp naczyniowy (przetoka lub cewnik naczyniowy) to linia życia dla pacjenta dializowanego. Od jego sprawności zależy możliwość wykonania i skuteczność leczenia nerkozastępczego. Zagadnieniu temu poświęcone były aż dwie sesje, prowadzone przez profesorów Radosława Pieturę (Lublin) i Szymona Brzósko (Białystok) oraz Marka Myślaka (Szczecin), Leszka Domańskiego (Szczecin) i Mariusza Kusztala (Wrocław). Swoje bogate doświadczenie w diagnozowaniu, wytwarzaniu dostępu do dializy oraz leczeniu powikłań prezentowali chirurdzy i radiolog zabiegowy. Nefrolodzy, jako odpowiedzialni za opiekę nad pacjentami wymagającymi hemodializy, zwracali uwagę, że brak opieki koordynowanej nad pacjentem nefrologicznym utrudnia leczenie powikłań. Podnoszono również problem właściwej edukacji personelu medycznego, bez której trud wytworzenia przetoki nie przekłada się na jej właściwe funkcjonowanie. Problematyka wytworzenia i utrzymania funkcjonującego przez wiele lat dostępu naczyniowego wywołała ożywioną dyskusję.
Problematyka leczenia osób starszych z chorobami nerek została wspaniale przedstawiona przez lekarza geriatrę dr Małgorzatę Stompór (Olsztyn). Kluczem do efektywnej i bezpiecznej farmakoterapii ludzi starszych jest dostrzeżenie wpływu wieku na farmakokinetykę i farmakodynamikę stosowanych leków. Prelegentka zwracała uwagę, że pomimo istnienia centralnego systemu informacji o przepisywanych lekach, proces ordynowania ich często wymyka się spod kontroli. Przykładem może być zlecanie tego samego medykamentu o innych nazwach przez specjalistów w różnych gabinetach. Zdarza się też zapisywanie kolejnych farmaceutyków na objawy uboczne związane z lekami już zażywanymi. Pacjenci zamiast doświadczyć poprawy, czują się gorzej. Specjalistka apeluje więc do lekarzy o weryfikowanie listy leków przyjmowanych przez pacjenta przed wystawieniem kolejnej recepty.
W ostatnich latach coraz bardziej popularną formą świadczenia usług medycznych jest telemedycyna, która pozwala dbać o pacjentów poza placówką medyczną. Odpowiednia aparatura medyczna i dedykowane oprogramowanie w połączeniu ze wsparciem personelu medycznego umożliwiają zdalną diagnostykę, terapię oraz profilaktykę. Zdalne monitorowanie pacjentów, zwłaszcza w okresie pandemii SARS-CoV-2, wyraźnie zyskało na znaczeniu. W sesji zatytułowanej „Lekarz, pielęgniarka i pacjent w centrum cyfrowego świata”, prowadzonej przez prof. Jacka Manitiusa (Bydgoszcz) i mgr. Piotra Piaseckiego (Warszawa) przedstawiono nowe możliwości i nadzieje związane z rozpowszechnieniem tego typu nadzoru nad pacjentem.
Sesja poświęcona współczesnej dializoterapii i wyzwaniom nie tylko medycznym była prowadzona przez doktorów Tomasza Prystackiego (Poznań), Wojciecha Marcinkowskiego (Kraków) oraz mgr Małgorzatę Liber (Kraków). Przedstawiono metody zbierania oraz analizy danych w planowaniu i organizowaniu profesjonalnej opieki nad pacjentami dializowanymi. Zaprezentowano możliwość wykorzystania szeroko rozumianej automatyzacji w pozyskiwaniu i analizie danych, monitorowaniu procedur i detekcji „problemów” oraz automatycznej ocenie jakości procesu (zabiegu dializy). Prelegenci akcentowali znaczenie automatyzacji w codziennej praktyce. Współczesne rozwiązania technologiczne pozwalają scalić procesy zarządzania danymi w skonsolidowane i ujednolicone źródło ewidencji przy jednoczesnym obniżeniu kosztów generowania analiz.
Nefropatia cukrzycowa i nefropatia nadciśnieniowa są najczęstszą przyczyną prowadzącą do schyłkowej niewydolności nerek i konieczności leczenia nerkozastępczego. Stąd sesja poświęcona temu problemowi, prowadzona przez profesorów Bolesława Rutkowskiego i Tomasza Stompóra (Olszyn), należała do szczególnie interesujących. Prelegenci zwracali uwagę na pilną konieczność popularyzacji prostej farmakologicznie nefroprotekcji, związanej z obniżaniem ciśnienia tętniczego lekami z grupy inhibitorów enzymu konwertującego angiotensynę, blokerami receptora dla angiotensyny u pacjentów z wczesnymi stadiami przewlekłej choroby nerek i cukrzycą oraz u chorych z białkomoczem. Inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę są także stosowane jako podstawa leczenia niewydolności serca. Zwrócono uwagę na skuteczność leków z grupy inhibitorów ko-transportera sodowo-protonowego typu 2, które oprócz poprawy wyrównania cukrzycy wykazały ochronny wpływ na serce i naczynia oraz na nerki, na kardioprotekcyjne oraz ochronne dla nerek efekty stosowania innych nowoczesnych leków. I tu apel do diabetologów oraz kardiologów, by pamiętali o cukrzycowej chorobie nerek i przewlekłym zespole sercowo-nerkowym. Warto poszerzyć swą wiedzę na temat najnowszych terapii.
(…) W ramach sesji poświęconej zaburzeniom wodno-elektrolitowym profesorowie Jan Duława (Katowice), Przemysław Rutkowski (Gdańsk) i Kazimierz Ciechanowski (Szczecin) z wielką swobodą prezentowali temat znany od lat, ale wciąż aktualny – zaburzenia równowagi ustrojowej. Prelegenci przedstawili nie tylko objawy, lecz także konsekwencje zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej dla pacjentów z niewydolnością nerek, wskazali także, jak je wyrównywać bez szkody dla pacjentów.
Fizjoterapeuci z Krakowa (dr Katarzyna Chojak-Fijałka) i z Wrocławia (dr hab. Wioletta Dziubek i dr Łukasz Rogowski) zwrócili uwagę na konieczność ruchu u pacjentów z chorobami nerek, którzy najczęściej prowadzą zbyt oszczędny tryb życia. Tymczasem na podstawie najnowszych publikacji, jak również prowadzonych badań należy jednoznacznie stwierdzić, że rehabilitacja pacjentów nefrologicznych jest bezpieczna i efektywna. Podnosi ich wydolność fizyczną, może przyczynić się do obniżenia nadciśnienia, poprawić sprawność fizyczną, siłę mięśniową, a tym samym polepszyć samopoczucie i jakość życia chorych. (…)
Podczas XV Krakowskich Dni Dializoterapii wręczono nagrodę Pro Augmenis Nephrologiae, która przyznawana jest młodym nefrologom za pracę opublikowaną w polskich periodykach medycznych. Fundatorem nagrody była Fundacja Amicus Renis, a otrzymała ją dr Elżbieta Brodalka z I Kliniki Nefrologii i Transplantologii z Ośrodkiem Dializ Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku za pracę pt. „Czy zabezpieczanie ujścia zewnętrznego cewnika Tenckhoffa opatrunkiem jest bezwzględnie konieczne?”. Doceniono też ogromne zaangażowanie i zasługi w rozwój nefrologii i dializoterapii pani Stanisławy Pawłowskiej, emerytowanej pielęgniarki oddziałowej ze stacji dializ w Klinice Nefrologii w Krakowie. W krótkiej laudacji podkreślono jej szczególną wrażliwość na drugiego człowieka i chęć niesienie pomocy w każdej sytuacji. Medal Fundacji „Amicus Renis” trafił w godne ręce (…).
Anna Smoleńska
prezes zarządu Fundacji Amicus Renis