Sezon na przeziębienia i grypę w pełni, ale czasem wystarczy kilka spokojnych dni w domu, aby poradzić sobie z niedyspozycją. Dotyczy to także lekarzy, którzy pewnie zastanawiają się niekiedy, czy samym sobie mogą wystawić zwolnienie lekarskie.
Odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista. Z jednej strony – dlaczego nie? Czy lekarz nie posiada kompetencji, aby ocenić swój stan zdrowia? Dlaczego miałby zrobić to gorzej w stosunku do siebie niż diagnozując pacjenta? Z drugiej strony, zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby łączy się z uprawnieniem do zasiłku chorobowego, wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, co może wzbudzić wątpliwość odnośnie uprawnień formalnych osoby wystawiającej zwolnienie. Czy ta sama osoba może występować jako lekarz i jako ubezpieczony?
Aby odpowiedzieć na zadane pytanie, należy sprawdzić zasady orzekania o czasowej niezdolności do pracy wynikające z przepisów prawa. Zgodnie z ustawą z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz.U. z 2022 r. poz. 1732 ze zmianami) Zakład Ubezpieczeń Społecznych upoważnia do wystawiania zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, zwanych „zaświadczeniem lekarskim”, w formie specjalnej decyzji. Osobą uprawnioną do wystawienia zaświadczenia jest m.in. lekarz/lekarz dentysta, który złoży oświadczenie, że zobowiązuje się do przestrzegania zasad orzekania o czasowej niezdolności do pracy i wykonywania obowiązków wynikających z przepisów ustawy i przepisów o ochronie danych osobowych. Sposób złożenia oświadczenia został szczegółowo określony w art. 54 cytowanej ustawy.
Żaden z jej przepisów nie zakazuje lekarzowi wystawienia zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy samemu sobie. Dokument ten jest konsekwencją oceny stanu zdrowia, a lekarz może być swoim pacjentem, ma też prawo do ordynowania sobie leków (pro autore). Zatem warunkiem wystawienia „zwolnienia lekarskiego” samemu sobie jest posiadanie uprawnień zawodowych do zdiagnozowania choroby i posiadanie upoważnienia ZUS.
Takie same zasady dotyczą wystawiania zaświadczenia o konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, czyli tzw. opieki.
Lekarze dentyści powinni jednak pamiętać, że ich uprawnienia do diagnostyki i leczenia, a w konsekwencji do wydania zaświadczeń lekarskich o niezdolności do pracy i „opieki” wynikają z definicji wykonywania zawodu dentysty, który polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych w zakresie chorób zębów, jamy ustnej, części twarzowej czaszki oraz okolic przyległych (art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty; j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1516). Oznacza to, że gdy np. dentysta wystawi sobie zaświadczenie o konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem chorym na odrę, może ono zostać zakwestionowane przez ZUS. To do ZUS należy zawsze ostatnie słowo, ponieważ to jemu przysługują uprawnienia kontrolne prawidłowości wystawiania zaświadczeń lekarskich. Ewentualne spory rozstrzygane są na drodze sądowej.
W nowym roku wszystkim Czytelnikom życzę zdrowia tak dobrego, aby nie musieli się w ogóle zastanawiać, czy mają prawo samych siebie wysłać na „chorobowe”.
mec. Anna Gut