Permanentne monitorowanie niepożądanych działań leków pozwala na pozyskiwanie bezcennych informacji na temat bezpieczeństwa stosowania produktów leczniczych. Podsumowanie w tym zakresie za rok 2019 nie napawa optymizmem. Niestety, rośnie liczba powikłań polekowych, które najczęściej są konsekwencją stosowania nieprzemyślanej politerapii.

W tabeli poniżej, na podstawie obserwacji własnych – Woroń J. i współ. oraz opracowania Carpenther M. i współ. w Am J Physycian 99, 2019, w 20  pozycjach zebrano najczęściej występujące interakcje lekowe w regionie Małopolski. Nierzadko są one źródłem poważnych powikłań.

Lek przyjmowany przez pacjenta	Lek/leki indukujące niekorzystną interakcję	Konsekwencje kliniczne opisanej interakcji
ciprofloksacyna	duloksetyna tyzanidyna	Kojarzenie tych leków jest przeciwwskazane. W przypadku skojarzenia z duloksetyną może dochodzić do nadpotliwości , tachykardii, duszności, hipertermii. W przypadku skojarzenia z tyzanidyną znaczne zmniejszenie napięcia mięśniowego w wyniku wzrostu stężenia tyzanidyny w ustroju
ciprofloksacyna	leki obniżające próg drgawkowy: tramadol, SSRI, winpocetyna, miłorząb japoński	dgrawki
lewofloksacyna	atorwastatyna	miopatia, rabdomioliza
metoprolol	duloksetyna	Zwiększenie stężenia metoprololu podnosi ryzyko bradykardii
paracetamol omeprazol esomeprazol	warfaryna acenokumarol – w porównaniu z warfaryną  mniejsze kliniczne znaczenie interakcji z uwagi na krótszy okres półtrwania	krwawienia
melatonina	leki przeciwzakrzepowe, leki przeciwpłytkowe	krwawienia
tramadol	mirtazapina	Zmniejszenie efektu przeciwbólowego tramadolu
tramadol	karbamazepina	Zmniejszenie efektu przeciwbólowego tramadolu, znaczny wzrost ryzyka wystąpienia drgawek
sertralina	amlodypina	Nasilenie obrzęków obwodowych, wzrost ryzyka wystąpienia niewydolności nerek
SSRI	NLPZ	Krwawienia, głownie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, ale także z nosa i dróg rodnych
ketoprofen, deksketoprofen	leki o ośrodkowym działaniu antycholinergicznym:  neuroleptyki fenotiazynowe, difenhydramina, klemastyna, hydroksyzyna, doksepina	Dezaktywacja nadrdzeniowych szlaków cholinergicznych, zmniejszenie efektu analgetycznego
benzodiazepiny	zopiklon, zolpidem	Nasilenie neurotoskyczności, brak wskazań do jednoczasowego stosowania
haloperidol	karwedilol	hipotensja, bradykardia
klopidogrel	bupropion – uwaga! stosowany także w przypadku konieczności zmniejszenia masy ciała (Mysimba) oraz odzwyczajania od palenia papierosów (Zyban)	Zahamowanie metabolizmu bupropionu, znaczne ryzyko wystąpienia drgawek
tamoksyfen	paroksetyna, fluoksetyna, duloksetyna	Znaczna redukcja skuteczności tamoksyfenu w związku z zahamowaniem przekształcania leku macierzystego do aktywnego metabolitu
berodual, atrovent	mukolityki karbocysteina ambroksol, leki wykrztuśne	bromek ipratropium powoduje zagęszczenie wydzieliny oskrzelowej, hamuje transport rzęskowy, zmniejsza skuteczność mukolityków, mukokinetyków, leków mukoregulujących oraz leków wykrztuśnych
klarytromycyna	dabigatran, rywaroksaban	Hamowanie metabolizmu, krwawienia
klarytromycyna	amlodypina, lerkanidypina	znaczny wzrost ryzyka wystąpienia ostrej, niezapalnej niewydolności nerek
klarytromycyna	fentanyl TTS – podanie transdermalne	Znaczny wzrost ryzyka depresji oddechowej, a nawet zgonu
klarytromycyna	kwetiapina	Zmniejszenie stężenia kwetiapiny, znaczna redukcja skuteczności uspokajającej i przeciwpsychotycznej

Jak wynika z praktyki, nadal daleko jest do nawyku analizowania przez leczących, czy kolejny przepisany pacjentowi  lek w konsekwencji niekorzystnych interakcji nie narazi go na wystąpienie powikłań. Należy tu przypomnieć, że w wolnej dystrybucji są jeszcze leki bez recepty oraz suplementy diety.

Dr  hab. Jarosław Woroń, prof. dr hab. Ryszard Korbut

Zakład Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii Wydziału Lekarskiego UJ CM Kraków oraz Ośrodek Monitorowania i Badania Niepożądanych Działań Leków – Szpital Uniwersytecki w Krakowie