Od stycznia 2019 roku obowiązują przepisy dotyczą­ce e-recepty. To już prawie cztery lata, jak wysta­wiamy recepty w formie elektronicznej. To, co u więk­szości lekarzy wywołało wielką obawę, okazało się zbawieniem w okresie pandemii. Dopiero wtedy doce­niliśmy tę wygodę. Obecnie 97 proc. recept ma formę elektroniczną, każdego dnia wystawiane są ich setki tysięcy. Oznacza to, że z „papieru” korzystamy napraw­dę sporadycznie.

Większość lekarzy obsługuje programy funkcjonują­ce w podmiotach leczniczych, ale na co dzień każdy z nas może korzystać z wygodnej aplikacji gabinet.gov.pl W każdym z tych programów zauważamy progres i pojawienie się nowych form elektronicznych do­kumentów. E-skierowanie to kolejny etap wdrażania e-zdrowia. Obecnie aplikacje są również wyposażone w zakładki „Szczepienia”, „Szczepienia COVID”, „Zgła­szanie chorób zakaźnych”. Uruchomiono też pilotaż e-rejestracji.

Równolegle funkcjonuje Internetowe Konto Pacjen­ta, na które spływają wiadomości ze wszystkich kon­taktów pacjenta z ochroną zdrowia. Jest to dla pacjenta świetne źródło informacji o jego wizytach w podmio­tach leczniczych oraz realizowanych (i nie realizo­wanych) receptach. Z aplikacji można pobrać certyfi­katy szczepień, jak również znaleźć tam skierowania na szczepienia covidowe. Jest to też źródło informacji dla lekarza, jeśli tylko zostanie on upoważniony przez pacjenta do wglądu w historię choroby zamieszczo­ną w IKP. IKP posiada każdy obywatel naszego kraju, ale należy je aktywować podpisem elektronicznym. I tu warto założyć sobie ePUAP, który znacznie uła­twi poruszanie się w przestrzeni elektronicznej. War­to namawiać swoich pacjentów do aktywacji IKP, gdyż usprawni to znacznie naszą lekarską pracę, przynaj­mniej w sferze wystawiania recept i skierowań. Każda nasza eletroniczna czynność zostanie przekazana pa­cjentowi na jego smartfon bądź wysłana na adres pocz­ty elektronicznej w postaci kodu do realizacji recepty.

To nie wszystko. MZ przygotowało projekt „Program rozwoju e-zdrowia w Polsce na lata 2022-2027”. Są to na razie plany wprowadzania w życie kolejnych, przeróż­nych form cyfryzacji medycyny. Przewiduje on działa­nia dwukierunkowe: [PACJENT] Pacjent zaangażowany w działania zwiększające kontrolę nad własnym zdro­wiem oraz lekarz (podmiot leczniczy): [USŁUGODAW­CA] Wzmocnienie dojrzałości cyfrowej usługodawców, wspartej e-usługami horyzontalnymi.

Założeniem dla pacjenta jest: aby mógł angażować się w troskę o własne zdrowie, należy dostarczyć mu narzędzi do nawigowania w systemie ochrony zdro­wia. To m.in. możliwość umawiania i odwoływania wizyt, komunikacja z pracownikami medycznymi i niemedycznymi lub koordynatorami, uzyskiwanie in­formacji o możliwych ścieżkach postępowania diagno­styczno-leczniczego, dostępnych świadczeniach opie­ki zdrowotnej, programach profilaktycznych, a także aplikacje zdrowotne. Niezależnie od kanału komuni­kacji pracownicy ochrony zdrowia powinni mieć do­stęp do właściwych danych, pozwalających na wspar­cie pacjenta bądź udzielenie teleporady.

Założeniami dla lekarza i innych pracowników me­dycznych są: opiekę zdrowotną świadczą podmioty lecznicze i apteki (usługodawcy). Ich działalność wspie­rają systemy teleinformatyczne, które odpowiadają za­równo za dostarczanie informacji medycznych, jak i za wsparcie procesów biznesowych związanych z działal­nością operacyjną, statystyką, raportowaniem.

Architektura centralnych systemów e-zdrowia jest podzielona na Platformę e-Zdrowie P1 (Elektroniczną Platformę Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zaso­bów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych), Platfor­mę P2 (Platformę Udostępniania On-Line Usług i Zaso­bów Cyfrowych Rejestrów Medycznych), obsługujące wspólnie System Informacji Medycznej (SIM), dziedzi­nowe systemy teleinformatyczne, w tym system RUM­-NFZ, oraz rejestry medyczne.

Platforma e-Zdrowie (Platforma P1) dostarcza klu­czowe usługi e-zdrowia dla pacjentów i pracowników medycznym. Do usług tych należy recepta elektronicz­na oraz dokument realizacji recepty (także recept w po­staci papierowej), zamawianie recept, elektroniczne skierowanie, wymianę Elektronicznej Dokumentacji Medycznej (EDM), raportowanie i udostępnianie da­nych o zdarzeniach medycznych. Platforma P1 umoż­liwia także składanie przez pacjenta deklaracji POZ oraz nadawanie uprawnień do dostępu do swoich da­nych medycznych dla pracowników medycznych oraz osób trzecich.

Platforma Podmiotowych Rejestrów Medycznych (Platforma P2) to fundament funkcjonowania syste­mów e-zdrowia w kraju. Dostarcza referencyjnych da­nych z podmiotowych rejestrów medycznych. Rejestry te zawierają dane pracowników medycznych, dane o podmiotach wykonujących działalność leczniczą, w tym systemie państwowego ratownictwa medycz­nego i jednostek współpracujących, aptekach, hurtow­niach farmaceutycznych, produktach leczniczych do­puszczonych do obrotu. Na tej platformie posadowiony jest również dobrze nam znany RPWDL (Rejestr Pod­miotów Wykonujących Działalność Leczniczą).

W planach rozwoju procesów informatycznych w ochronie zdrowia jest m.in. wspomniana wcześniej e-rejestracja, ułatwiająca pacjentowi dostęp do usług medycznych. Platforma telekonsultacyjna umożliwi konsultacje wideo, wizyty w formie czatu, przesyłanie plików multimedialnych (np. zdjęć) zapisywanych póź­niej w dokumentacji medycznej pacjenta. System DOM zostanie rozwinięty do domowego centrum wspomaga­jącego opiekę domową, w tym długoterminową. Będzie stanowić interfejs pomiędzy pacjentem, opiekunami nieformalnymi, pracownikami medycznymi i pomocą społeczną. Aplikacja po połączeniu z sensorami będzie zbierać dane o parametrach życiowych, aktywności i samopoczuciu pacjenta, prezentować wstępne wy­niki pomiarów i przesyłać do analizy przez profesjo­nalistów medycznych. Aplikacja będzie także dawała możliwość przeprowadzenia telekonsultacji i będzie kluczowym systemem dla zapewnienia opieki nad pa­cjentem w warunkach domowych.

Zostanie też przygotowane narzędzie do prowadze­nia karty ciąży w postaci elektronicznej tak, aby ko­bieta miała stały dostęp do aktualnych danych o swoim stanie zdrowia. Informacje o zdrowiu dziecka, wyni­kające z książeczki zdrowia dziecka, karty szczepień oraz przeprowadzonych badaniach profilaktycznych będą dostępne dla rodziców w postaci elektronicznej. Także informacje o szczepieniach wynikających z ka­lendarza szczepień będą dostępne w tej formie.

Dużo miejsca w projekcie poświęca się też opiece ko­ordynowanej z udziałem POZ i ASO.

Postęp technologiczny w dziedzinie tzw. sztucznej inteligencji daje nadzieję na wsparcie lekarza w pro­cesie diagnostyczno-terapeutycznym w ciągu najbliż­szych lat.

Telemedycyna to przyszłość. Warto przypomnieć, jak trudne były jej początki, kiedy uważano, że lekarz obowiązkowo musi osobiście zbadać pacjenta przed podjęciem jakichkolwiek dalszych kroków terapeu­tycznych. Z czasem coraz lepiej widać, że jednak moż­na odstąpić od wielu reguł. A plany na niedaleką przy­szłość są bardzo rozbudowane i ambitne. Pozostaje mieć nadzieję, że zmiany będą działały na naszą ko­rzyść, ograniczając wszechobecną biurokrację. Ile to będzie kosztowało? Dużo, bardzo dużo – oprócz no­wych programów i aplikacji powstaną liczne instytu­cje czuwające nad ich obsługą. Projekt programu zakła­da finansowanie przedsięwzięcia w ramach Polskiego Ładu, z wykorzystaniem funduszy KPO. Tymczasem polityka rządu zmierza raczej do rezygnacji z ich po­zyskania, co pozwala przypuszczać, że projekt dalszej cyfryzacji będzie czekać na lepsze czasy.

Mariusz Janikowski