31 stycznia 2020 roku w Hospicjum im. św. Łazarza w Krakowie zmarła dr hab. n. med. Janina Kujawska-Tenner, dla pracowników Hospicjum – Pani Docent.
Urodziła się 20 czerwca 1928 roku w Brzezinkach Śląskich w rodzinie lekarskiej Kazimierza i Marii z d. Rajda. W czasie II wojny światowej m.in. więziona w nazistowskim obozie koncentracyjnym w Ravensbrück w Niemczech. Po zakończeniu studiów medycznych, w latach pięćdziesiątych stworzyła od podstaw Pracownię Rentgenoterapii, przekształconą później w Zakład Radioterapii Krakowskiego Oddziału Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie.
W latach siedemdziesiątych brała udział w tworzącym się ruchu społecznym „Solidarność”, w którym zetknęła się z Zespołem Synodalnym przy Arce Pana w Krakowie-Nowej Hucie, gdzie dyskutowano m.in. o budowie Domu Hospicjum dla nieuleczalnie chorych. Zainteresowana tematem w 1978 roku uczestniczyła w wykładach Dame Cicely Saunders, znanej charyzmatycznej lekarki, założycielki pierwszego nowoczesnego hospicjum w Wielkiej Brytanii. Od tej pory była zaangażowana w powstanie w 1981 roku Towarzystwa Przyjaciół Chorych „Hospicjum” w Krakowie, pierwszego stowarzyszenia hospicyjnego w Polsce, którego została pierwszym prezesem. Zabiegając przez lata o darczyńców z wielu krajów, w istotny sposób wsparła budowę, a później także funkcjonowanie Hospicjum im. św. Łazarza.
Była inicjatorką wprowadzania naukowych metod leczenia objawów choroby nowotworowej. Miało to miejsce z początkiem lat dziewięćdziesiątych w założonej przez nią, już na emeryturze, Poradni Terapii Paliatywnej Centrum Onkologii w Krakowie, a od 1993 roku także w Poradni Leczenia Bólu i Opieki Paliatywnej TPCH „Hospicjum św. Łazarza”. Z jej inicjatywy powstała także hospicyjna Poradnia Leczenia Obrzęku Limfatycznego, pierwsza w Polsce tego typu placówka, oferująca pacjentom onkologicznym z objawami niewydolności chłonnej kompleksową terapię przeciwobrzękową, wzorowaną na ówczesnych ośrodkach brytyjskich.
Przykładając ogromną wagę do podnoszenia kwalifikacji zawodowych personelu medycznego, była inicjatorką założenia naukowej biblioteki hospicyjnej, w której, dzięki Jej osobistemu wsparciu i pozyskaniu darczyńców, udostępniano unikatowe w tym czasie w skali kraju, wiodące czasopisma i książki z zakresu opieki paliatywnej. Organizowała także od 1994 roku cykliczne szkolenia dla zespołów opieki hospicyjnej oraz od 1995 roku kursy leczenia obrzęku limfatycznego. Zabiegała jednocześnie o możliwość uczestniczenia personelu medycznego Hospicjum w konferencjach i szkoleniach zagranicznych we wiodących ośrodkach w Europie. Tłumaczyła i popularyzowała światowe wytyczne postępowania w chorobach nowotworowych i opiece paliatywnej.
Doc. Janina Kujawska-Tenner, powołana jako przedstawiciel pozarządowego hospicjum, wniosła (obok prof. Jacka Łuczaka, zm. w 2019 r.) kluczowy wkład w prace Krajowej Rady Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej przy Ministrze Zdrowia i przy powstaniu, zatwierdzonego przez Ministra Zdrowia Programu Rozwoju Opieki Paliatywnej i Hospicyjnej w Polsce. Zainicjowała też prace nad powstaniem nowych specjalizacji z medycyny paliatywnej dla lekarzy oraz opieki paliatywnej dla pielęgniarek. Aktywnie uczestniczyła też w pracach Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, którego została pierwszym członkiem honorowym.
Mówiąc o opiece hospicyjnej, Pani Docent podkreślała zawsze jej holistyczny, wielowymiarowy charakter, wymagający dostrzeżenia różnorodnych potrzeb chorych. Jednocześnie kładła szczególny nacisk na konieczność zapewnienia im profesjonalnej pomocy przez odpowiednio wyszkolony personel medyczny, dysponujący nowoczesnymi metodami terapeutycznymi.
Jako nauczyciel i naukowiec była wymagająca w stosunku do współpracowników. W ostatnich latach życia pełniła rolę nieocenionego mentora na drodze rozwoju naukowego kolejnego pokolenia lekarzy.
Wraz z Nią odeszła istotna cząstka polskiej historii opieki hospicyjnej.
Dr med. Tomasz Grądalski